آلوئه ورا (صبر زرد)

آلوئه ورا (صبر زرد)

Aloe Vera

آلوئه ورا یا صبر زرد (صبر تلخ، شاخ بزی) گیاهی گوشتی، چند ساله و همیشه سبز است.

این گیاه متعلق به تیره لاله می باشد.

کلمه «آلوئه» از کلمه «آلوهه» به معنی «جسم تلخ و درخشان» (علت نامگذاری تلخ بودن ماده موجود در زیر اپیدرم برگ)  و کلمه «ورا» از کلمه لاتین «وروس» به معنی «حقیقت» (نشان دهنده خواص درمانی ارزشمند این گیاه) گرفته شده است.

گیاه آلوئه ورا یا صبر زرد یکی از مهمترین و قدیمی ترین گیاهان دارویی جهان است.

ژل موجود در برگهای آلوئه ورا خاصیت دارویی دارد.

دو گونه A. barbadensis و A. littoralis در ایران مورد کشت و کار قرار می  گیرند.

رنگ گل های A. barbadensis زرد و رنگ گل های A. littoralis قرمز می باشد.

مشخصات گیاه:

ارتفاع گونه های مختلف بین 50 تا 100 و گاهی تا 200 سانتی متر می باشد. ساقه این گیاه کم و بیش چوبی و ضخامت آن 5 تا 20 سانتی متر است.

برگها نیزه ای شکل و مقعر است که مستقیما و بدون دمبرگ به ساقه متصل می باشند. در برخی گونه ها کنار برگها دارای خارهای مخروطی شکل خمیده است.

تعداد برگها بین 10 تا 20 عدد، طول برگ ها 30 تا 60، عرض آنها 5 تا 9 و ضخامت برگها 1 تا 3 سانتی متر است.

گیاه آلوئه ورا از سیستم ریشه ای سطحی و ضعیفی برخوردار است.

گل آذین آلوئه ورا  خوشه ای، طویل و حاوی گل های متراکم بوده و گلها به رنگ زرد یا زرد متمایل به سبز و در برخی گونه ها رنگ گلها صورتی یا قرمز می باشند. 

گل ها معمولا بدون بو و دارای مقدار زیادی شهد است. گل های آلوئه ورا دگرگشن بوده و حشرات (زنبور عسل) نقش مهمی در گرده افشانی آن دارند.

مواد موثره، پروتئین و اسید آمینه:

مهم ترین مواد موثره گیاه آلوئه ورا شامل آلوئه امودین، آلینوسایدها، باربالوئین، آلوپین و اسیدکریزوفانیک می باشند.

برخی گونه های آلوئه حاوی برخی از پروتئین ها و اسید های آمینه مانند اسید آسپارژیک، آسپاراژین، اسید گلوتامیک و سرین می باشند.

نیاز های اکولوژیکی:

آلوئه ورا یکی از مقاوم ترین گیاهان به شرایط کم آبی و خشکی می باشد. اگرچه صبر زرد دمای 50 درجه را تحمل می کند ولی دمای مناسب برای رویش این گیاه 25 الی 30 درجه سانتی گراد است.

صبر زرد به سرما، رطوبت بالا، آب ایستایی و آبیاری زیاد بسیار حساس است.

زمین هایی که برای کشت آلوئه ورا اختصاص می یابد باید کاملا صاف و فاقد هرگونه پستی و بلندی باشند.

اگر هدف از کشت آلوئه ورا تولید پاجوش جهت تکثیر باشد، دوره های آبیاری کوتاه تر. و چنانچه هدف از کشت تولید ژل بوده دوره های آبیاری باید کمی طولانی تر باشد. 

خاک های سبک دارای زهکش مناسب و یا خاک های لومی حاوی مواد آلی کم خاک های مناسبی برای کشت این گیاه است. 

خاک های هوموسی و خاک های حاوی مقدار زیاد مواد آلی برای کشت آلوئه ورا توصیه نمی شود.

(صبر زرد به مواد آلی حساس است)

تکثیر آلوئه ورا:

تکثیر جنسی: کشت بذر روش مناسبی برای تکثیر آلوئه ورا نمی باشد. زیرا تفرق به علت دگر گرده افشان بودن این گیاه زیاد است.

تکثیر غیرجنسی: از طریق پاجوش، قلمه و تکثیر از طریق کشت بافت

پاجوش: معمولا یکی از ساده ترین و بهترین روش های در تکثیر گیاه آلوئه ورا استفاده از پاجوش هایی که گیاه مادری تولید می کند می باشد.  بهتر است پاجوش هایی با ارتفاع 20-15 سانتی متر و دارای 5 تا 7 برگ را از پایه مادری جدا کرده و مورد کشت قرار داد.

قلمه: یکی دیگر از روش های تکثیر آلوئه ورا قلمه است. قلمه را معمولا از سر ساقه یا قسمتی از ساقه که دارای جوانه باشد انتخاب می کنند. جهت تکثیر آلوئه ورا از طریق ساقه، ابتدا ساقه ها را به قطعات کوچک تقسیم می کنند. (در زمان قلمه زنی قسمت فوقانی را باید علامت گذاری نمود تا از کشت وارونه قلمه جلوگیری شود)

کشت بافت: به منظور کشت و تکثیر انبوه و به دست آوردن پاجوش های یکنواخت از این روش استفاده می کنند.